De Gezondheidsraad heeft in 2018 een ‘politiek gekleurd advies’ gegeven over protonentherapie. Dat zeggen DSW-topman Chris Oomen, kinderarts Edmond Rings en bestuursvoorzitter Ernst Kuipers van het Erasmus MC in een artikel dat onlangs in Zorgvisie is verschenen. Daardoor worden kinderen met kanker gedwongen om naar het UMC Groningen te gaan, terwijl ze prima terechtkunnen in het protonencentrum in Delft. Het artikel in Zorgvisie was aanleiding voor CDA-Kamerlid Joba van den Berg voor Kamervragen.
‘Commissie was partijdig’
Kuipers, Oomen en Rings wijzen erop dat de samenstelling van de commissie, die in opdracht van de Gezondheidsraad onderzoek deed, niet in balans was. De voorzitter van de commissie, Gerrit van der Wal, oud-inspecteur-generaal van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), droeg een dubbele pet. Hij is ook voorzitter van de raad van advies van het Prinses Máxima Centrum, het nationale kinderoncologische ziekenhuis in Utrecht. ‘Alle geraadpleegde experts waren verbonden aan het Máxima, Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker en Groningen Protonencentrum. Er zijn geen kinderartsen, kinderanesthesiologen of kinderintensivisten uit de aan HollandPTC gelieerde huizen bevraagd’, zegt Kuipers in het artikel.
Geen dubbele pet Gerrit van der Wal
Bruins stelt in zijn antwoorden aan de Tweede Kamer dat de Gezondheidsraad zorgvuldig te werk is gegaan om te waarborgen dat er voldoende kennis was in de commissie. Dat was lastig, omdat het expertisegebied klein is. Experts hebben al gauw een band met een ziekenhuis dat een belang is. Van belangenverstrengeling is volgens Bruins echter geen sprake. Dat experts in de Randstad niet zijn gehoord, negeert de minister. Van een dubbele van Van der Wal rol is volgens Bruins geen sprake. Van der Wal is onafhankelijke externe voorzitter van de raad van advies voor de concentratie van de kinderoncologie in Nederland. In deze raad van advies zijn behalve Prinses Máxima Centrum alle academische ziekenhuizen vertegenwoordigd.
‘Hospital-based’ is echt klinkklare onzin’
Het advies van de Gezondheidsraad stoelt op het criterium dat een protonencentrum een ‘hospital-based’ faciliteit moet zijn. Daarin is Nederland uniek. ‘Dat is echt klinkklare onzin’, zegt bestuursvoorzitter Ernst Kuipers van het Erasmus MC in het artikel. ‘Vrijwel overal op de wereld staan protonencentra apart van het ziekenhuis. Het gaat namelijk om de grootste medische apparatuur; zo’n apparaat is wel twee verdiepingen hoog. Dat is lastig in een ziekenhuis in te bouwen. De situatie in Delft verschilt niet van die in Groningen. In beide gevallen moet een kind per ambulance over de openbare weg worden vervoerd. Die rit duurt in Groningen 1,5 minuut. In Delft duurt het 2,5 minuut.’
Ziekenhuisvoorwaarde
De minister volgt in zijn brief de redenering van de Gezondheidsraad. ‘De Gezondheidsraad heeft in het advies een brede onderbouwing gegeven om de ziekenhuisvoorwaarde te handhaven. Dit is volgens de Raad niet alleen van belang vanwege de risico’s van anesthesie, maar vooral om een optimale kwaliteit van zorg te kunnen bieden aan kinderen met kanker en hun familie.’ De minister vindt dat de Raad alle ‘aspecten van beschikbare capaciteit en toegankelijkheid van zorg meegewogen en is tot het advies gekomen om de ziekenhuisvoorwaarde te blijven hanteren’.